Dit afgelegen heuvelfort op 440 boven de Dode Zee werd gebouwd in de 1e of 2e eeuw voor Christus en vervolgens vergroot en versterkt door Herodes de Grote, die twee luxe paleizen toevoegde. Het fort ging bij Herodes’ dood over in Romeinse handen maar werd tijdens de Eerste Opstand in

66 n. Christus opnieuw door Zeloten ingenomen. Nadat de Romeinen de rebellen in Jerusalem hadden verslagen, bleef Massada het laatste Joodse bolwerk. Dit was voor de Romeinen een doorn in het oog. Door de zeer steile wanden van dit fort was het voor de Zeloten eenvoudig te verdedigen. Uiteindelijk zijn de Romeinen toch boven gekomen. Toen zij het plateau bestormden heerste er een doodse stilte. Alle bewoners van Massada hadden collectief zelfmoord gepleegd. “Liever sterven dan in handen vallen van de Romeinen”.

U kunt lopend, langs het slangenpad, het plateau bereiken (ongeveer 45 minuten), maar sneller en gemakkelijker is de kabelbaan.

De Dode Zee is 80 km lang en op zijn breedst 18 km. Hij beslaat een oppervlakte van 1020 km2 en is op zijn diepst 399m. Ook is dit het laagste punt op aarde 440m beneden de zeespiegel. Vanwege het zeer hoge zoutgehalte (32%) is er geen leven mogelijk in het water. Het hoge zoutgehalte ontstaat door de verdamping van het water in het meer, dat door de rivier de Jordaan wordt aangevoerd.

Door dit vele zout in het water kun je niet zinken en bezoekers laten zich graag fotograferen in een gebruikelijke pose: de krant lezen terwijl ze in (op) het water liggen. Aan de oever van de Dode Zee kunt u zich insmeren met modder. Deze modder schijnt door de vele mineralen een verjongende

werking te hebben op uw huid. U kunt het altijd proberen. Want …. wie niet waagt ....

Een bijzondere belevenis is een bezoek aan Mea Shearim, de schilderachtige wijk waar ultraorthodoxe joden wonen die zich hier sinds 1870 met hun gezinnen vestigen om strikt volgens de regels van

hun geloof te kunnen leven. De bewoners van deze wijk komen oorspronkelijk grotendeels uit Oost-Europa en spreken ook nu nog Jiddisj, omdat de Hebreeuwse taal in hun ogen te heilig is voor dagelijks gebruik. De mannen dragen lange zwarte mantels met eronder een gestreepte kaftan, zwarte kousen en schoenen en een zwarte hoed met brede rand of vaak ook een sjtreimel, een bontmuts van vossen- of marterbont. Hun lange pijpenkrullen, peies genoemd, vallen vaak tot op

de schouder. De inwoners van Mea Shearim zijn arm en leven van hun kleine winkeltjes of schenkingen uit de Joodse gemeenschap. 

Bordjes in het Hebreeuws en Engels wijzen bezoekers van deze wijk erop dat dit geen toeristisch uitstapje is en dat men zich dient te gedragen, dus correct gekleed met een hoofddeksel.

Deze synagoge, behorend bij het gelijknamige grote ziekenhuis buiten Jerusalem bij het kunstenaars-dorp En Kerem, is een van Jerusalems grote bezienswaardigheden door de twaalf glas-in-loodramen van de in Rusland geboren Franse kunstenaar Marc Chagall (1887-1985). De in sprekende kleuren uitgevoerde ramen beelden de zegeningen uit door Jacob, stamvader van het volk Israël, en door Mozes, leidsman bij de uittocht uit Egypte en stichter van Israëls godsdienst. Ook hebben deze 12 ramen betrekking op de 12 zonen en stammen van Israël:

-Noordelijke muur: De stammen van Naftali, Jozef en Benjamin

-Oostelijke muur: Ruben Simeon en Levi

-Zuidelijke muur: De stammen Judah, Zebulon en Issakar  

-Westelijke muur: Dan, Gad en Aser

De buitenzijde van de Westelijke muur van het Tempelplein staat in de volksmond bekend als de Klaagmuur. Het onderste deel van deze muur is het enige authentieke overblijfsel van de oorspronkelijke Westelijke steunmuur van het tempelcomplex ten tijde van koning Herodes de Grote.

De Klaagmuur is het symbool van de Joodse identiteit en het is de heiligste gebedsplaats voor gelovige joden. Iedere vrijdagmiddag rond zonsondergang, als de Sabbat begint, is het een komen en gaan van

biddende gelovigen. De ruimte voor de muur is in twee delen gesplitst; het linkerdeel is voor de mannen, het rechterdeel voor de vrouwen. Iedereen mag de muur naderen. Ter plaatse kunnen mannen papieren keppeltjes krijgen om hun hoofd te bedekken. Reeds eeuwen lang stoppen gelovige joden papiertjes met speciale wensen, verzoeken en gebeden in de kieren tussen de stenen van de Klaagmuur.

Het  belangrijkste monument, museum en documentatiecentrum voor de holocaust ligt ten westen van de berg Herzl in Jerusalem. Voor veel bezoekers van Israël is een bezoek aan dit museum een

ontroerende gebeurtenis. Yad Vashem (“Een naam en een plaats”) is een archief om de meer dan 6 miljoen joden te herdenken die tijdens de holocaust stierven. Hier hangen plaquettes met de namen van mensen die in de oorlog joden hielpen en zo hun leven op het spel hebben gezet.

Yad Vashem telt bij elkaar zo’n 20 monumenten. Het meest aangrijpende is misschien wel het Kindermonument, een door kaarsen verlichte grot waarin een geluidsband wordt afgespeeld met de namen van de ongeveer 1,5 miljoen kinderen die door de nazi’s zijn vermoord.

De Olijfberg, die zich aan de oostzijde van de stad Jerusalem verheft, biedt een schitterend uitzicht op de Rotskoepel en de Oude Stad. Deze beroemde heuvel, die bekend is als de plaats van Christus’ vertwijfeling, het verraad in de Hof van Gethsémane en zijn Hemelvaart, is voor de stadsbewoners altijd al een heilige heuvel geweest. De Jebusieten begroeven hier hun doden al in 2400 voor Christus net als later de joden, christenen en moslims. 

Als u een wandeling onderneemt van de top van de Olijfberg, door het Kidrondal, naar de Oude Stad, komt u langs de Dominus Flevit-kapel, de Maria Magdalena Kerk, de Church of all Nations, de hof van Olijven en het graf van Maria.

Na 1517 bouwde sultan Soliman de Grote de huidige stadsmuren, 12 meter hoog en versterkt met torens en poorten. Het zijn acht poorten: De Jaffa-Poort, de Nieuwe Poort, de Damascus-Poort, de Herodes-Poort, de Leeuwen- of Stefanus-Poort, de (afgesloten) Gouden Poort, de Mest-Poort en de Zions-Poort.

Nog geen 10 km ten zuiden van Jeruzalem ligt in het heuvelachtige landschap met wijngaarden en talloze oude olijfbomen de stad Bethlehem, de geboorteplaats van David en Jezus. Naast Jerusalem is het een van de belangrijkste pelgrims- en toeristenoorden van Israël. Het is een relatief rustig stadje dat pas rond Kerstmis door de enorme stroom pelgrims gewekt lijkt te worden. De circa 30.000

inwoners leven van de akkerbouw, schapenteelt maar vooral van het toerisme. 

Het kloppende hart van Bethlehem is de Geboortekerk. Men kan deze kerk alleen betreden door een kleine maar vooral lage ingang. De heiligste plek in de Geboortebasiliek is de 12 m lange en 4 m brede Geboortegrot, waar twee trappen aan weerszijden van het koor naar toe lopen. Onder het Altaar van de Geboorte geeft een zilveren ster met het inschrift 'Hic Virgine Maria Jesus Christus natus est' (hier is uit de maagd Maria Jezus Christus geboren) de plek aan waar Jezus ter wereld zou zijn gekomen.

Buiten de muren van de Oude Stad waaiert het nieuwe Jerusalem uit in alle richtingen behalve het

oosten. Dit is verwarrend omdat Jerusalem een grote Arabische wijk kent die bekend staat als Oost-Jerusalem. Oost-Jerusalem ligt echter ten noorden van de Oude Stad. Het geografische oosten van Jerusalem wordt ingenomen door de Olijfberg. 

Ondanks het feit dat Jerusalem een 3000 jaar oude wordingsgeschiedenis heeft, is bijna de hele stad buiten de muren minder dan 100 jaar oud. Maar hoe modern ook, alle nieuwe huizen worden opgetrokken uit de traditionele goudgele zandsteen dat 'Jerusalemsteen' wordt genoemd. 

Winkels, groot en klein, restaurants in alle maten en soorten, musea, kerken, mooie parken, een groot voetgangersgebied en een nieuwe metro waarmee u, voor weinig geld, door de gehele stad kunt reizen. Kortom: Het is goed toeven in de Nieuwe Stad, zeker op zaterdag na zonsondergang (aan het einde van de Shabbat). Dans en muziek komt u overal tegen in het centrum van Nieuw-Jerusalem.

Een geweldige ervaring.

Aan de noordelijke rand van de Vlakte van Jizreël, verscholen in een zijdal van de bergen van Galilea, ligt het schilderachtige Nazareth waar de engel Gabriël Maria de geboorte aankondigde van haar zoon en waar Jezus zijn kinder- en jeugdjaren doorbracht. De naam Nazareth (Arabisch: 'En-Nasra') komt van het Hebreeuwse nasar, “waken”. Nazareth is tegenwoordig de grootste Arabische stad binnen Israëlische staatsgrenzen. Van de circa 65.000 Arabische inwoners is slechts een derde Christen,

de overigen zijn Moslim. Bezienswaardigheden hier zijn de Verkondigingskerk op het huis van Maria, en de Josefkerk op het huis van de Heilige familie.

Dat men de Via Dolorosa beschouwt als de “Weg der Smarten” die door Jezus zou zijn gelopen op weg naar zijn kruisiging, heeft meer te maken met religieuze tradities dan met historische feiten. Toch wordt de weg dagelijks door duizenden pelgrims gelopen. De zijstraten hebben dezelfde sfeer als de andere weggetjes in de Islamitische Wijk: Veel kraampjes. Maar de route is gemarkeerd door veertien

kruiswegstaties, die elk verbonden zijn met een gebeurtenis op Jezus’ laatste gang. Sommige staties zijn slechts gemarkeerd met plaquettes, die soms moeilijk te vinden zijn tussen de marktstalletjes.

Andere zijn te vinden in gebouwen. De laatste vijf staties liggen in de Heilig-Grafkerk. Op vrijdag om 15.00 uur houden de Franciscanen een tocht langs deze route. Het begin is bij de Citadel en het einde is in de Heilig-Grafkerk.

De wandelaar in de moslimwijk van Jerusalem zal veel moskeeën en heiligdommen zien. Voor de vreemdeling, die de moskeeën niet kan betreden en zich vermoedelijk niet in de kleine zijstraatjes begeeft is de Tempelberg (de Haram es-Sharif) het eerbiedwaardige heiligdom en het belangrijkste doel van de wijk. De Tempelberg is een heilige plaats voor moslims en joden en beide groeperingen twisten om die plaats. De politieke situatie heeft ertoe geleid dat het in beginsel voor joden verboden is de Tempelberg te betreden. De Tempelberg bestaat uit een vrijwel rechthoekig plein op de top van de ongeveer 740 m hoge berg Mohria. De Rotskoepel (het indrukwekkendste bouwwerk van Jerusalem en een van de mooiste koepelgebouwen ter wereld) domineert het Tempelplein volledig. Deze Islamitische schrijn, met zijn schitterende gouden koepel, buigt zich over de berg Mohria, beschermend over het altaar van Abraham en David. Op de westkant van het Tempelplein staat de Al-Aqsa-moskee. Deze moskee, met een kleine minaret en een zwarte koepel, werd in 705 door de zoon van Abd el-Malik gebouwd en omstreeks 1200 door Saladin verfraaid.

De moskee is de oudste van het Heilige Land en na Mekka en Medina het belangrijkste heiligdom

van de moslims. De naam 'Al-Aqsa' betekent de 'Ver (van Mekka) verwijderde'.

De langste en enige echte rivier van Israël is de Jordaan. die zich door haar zigzaggende loop over een lengte van bijna 250 km door en langs het land slingert. De Jordaan is ook een van de opmerkelijkste

rivieren ter wereld. De Jordaan ontvangt haar water van de 2700 m hoge Hermon en beëindigt haar loop weinig glorievol op een diepte van ongeveer 400 m onder het niveau van de Middellandse Zee, in het levenloze water van de Dode Zee.

De naam 'Jordaan' komt uit het Hebreeuws en betekent  'Hij die daalt'. Terwijl hij daalt passeert deze rivier het punt waar Johannes doopte, volgens de evangelisten.

Dit is de door Generaal Gordon in 1883 uitgekozen plaats waar Jezus in het graf zou zijn gelegd. Gordon was het niet eens met de erkende plaats in de Heilig-Grafkerk. Deze plaats stond binnen de stadsmuren, wat in tegenspraak was met de evangeliën. In de tijd van Jezus volgden de stadsmuren echter een andere loop en de Heilig-Grafkerk ligt buiten die muren. Maar hoe dan ook, de heuvel ziet eruit als een schedel (zoals Golgotha beschreven staat in de bijbel), heeft een fraai uit de rotsen gehouwen graf en is gelegen in een tuin. Daarmee is het net zo’n goede kandidaat als de plek van het Heilig Graf die door Helena is gekozen in de 4e eeuw.

Andere mooie graven die gevonden zijn in de buurt, zoals koningsgraven, doen vermoeden dat dit vooral een begraafplaats was voor de rijke inwoners van Jerusalem. Jezus werd in het graf van Jozef gelegd, een rijk man uit Arimathéa.

Dit meer, 21 km lang en 13 km breed, noemt men ook wel het meer van Galilea. De Arabieren noemen dit meer ook wel “Het Oog van Allah”. Het wordt gevoed met water uit de Jordaan en ligt 212 meter onder de zeespiegel van de Middellandse Zee, en is het laagst gelegen zoetwaterreservoir ter wereld. Het stond al in de Oudheid bekend om de grote hoeveelheid vis die erin zwemt.

De vegetatie rond het meer is subtropisch. De winter kent geen vorst en in de zomer liggen de

temperaturen rond 40 graden. De relatief geringe neerslag van de laatste jaren en de relatief hoge temperatuur heeft het waterpeil steeds verder doen zakken, zodat er nu nog maar beperkt water uit genomen kan worden voor irrigatie. Dit was voor de regering reden om maatregelen te treffen om de waterhoeveelheid op peil te houden.